«رباعی حضرت ابوالفضل»

مزارت عشق را بی تاب کرد

دلم را عاشق سرداب کرده

گواهی می دهم این قبر کوچک

که مردش را خجالت آب کرده

************

مرا امام انس و جان گفته اند

مهدی صاحب الزمان گفته اند

من پسر خون خدا مهدیم

وارث خون شهدا مهدیم

خون خدا نام نکوی من است

حضرت عباس عموی من است

عموی من کرامت دائم است

عموی من ماه بنی هاشم است

عموی من باب مراد همه است

عمو ی من انیس دو فاطمه است

عموی من نام خوش دلگشاست

عموی من همیشه مشگل گشاست

عموی من سلام بر صبر او

که آب گشته زائر قبر او

عموی من چهره ی بی تاب شد

آب هم از خجالتش آب شد

گویند فقیری به مدینه به دل زار آمد

به در خانه عباس علمدار

زد بوسه برآن درگه و استاد مودب

گفتا به ادب باپسر حیدر کرار

که ای صاحب خانه یکی مرد فقیرم

بیمار تهی دست و دل افکار وگرفتار

ای صاحب خانه در این فصل از این خانه گرفتم

برخرجی یک ساله ی خود هدیه ی بسیار

گفتا به زنان ام بنین مادر عباس

باسوز دل وسوخته ودیده ی خونبار

کز زیور وزر هرچه که دارید بیارید

بخشید بر این مردعرب ازره ایثار

سائل چو نگاهش به به زر وسیم بیفتاد

گفتا زغم گریه کنان چهره به دیوار

سائل همه ی هستی این خانه همین بود

کی در همه جا بوده خیل ضعفا بار

ای صاحب خانه بر من گدایی در این خانه بهانه است

من عاشق عباسم نه عاشق دینار

ناگه زنان شیونشان رفت به گردون

گفتند فروبند لب ای مرد گرفتار

دستی که زد بوسه جدا گشت زپیکر

ماهی که تودیدی به زمین گشت نگون سار

نبودی کربلاسربرسرنی دست جدا تن به روی خاک

لب تشنه جگر سوخته دل شعله ای از نار

گفتا میان این زنها یکی بلند گریه کرد

این زن کیه ام بنین مادر عباس

صدای انفجار آمد و سنگر رفت هوا. هر چه صدایش زدیم جواب نداد. رفتیم جلو، سرش پر از ترکش شده بود و به زیبایی عروج کرده بود. جیب هایش را خالی کردیم. داخل جیبش کاغذ جالبی پیدا کردیم. نوشته بود:

گناهان هفته
شنبه: احساس غرور از گل زدن به طرف مقابل.
یک شنبه: زود تمام کردن نماز شب.
دوشنبه: فراموش کردن سجده شکر.
سه شنبه: شب بدون وضو خوابیدن.
چهار شنبه: در جمع با صدای بلند خندیدن.
پنج شنبه: پیش دستی کردن فرمانده در سلام.
جمعه: تمام نکردن صلوات های مخصوص جمعه.
* اسمش حسینی بود تازه رفته بود دبیرستان

امام کاظم علیه السلام فرموده است: «از ما نیست کسی که هر روز حساب خود را نکند، پس اگر کار نیکی کرده است از خدا زیادی آن را خواهد، و اگر گناه و کار بدی کرده در آن گناه از خدا آمرزش خواهد و توبه نماید.» (الکافی،ج۲،ص۴۵۳)

از اموری که امام خمینی(ره) در چهل حدیث بسیار به آن تاکید نموده است: «مشارطه، مراقبه و محاسبه» است.

مشارطه: اول هر روز با خود شرط کنیم که آن روز را گناه نکنیم.
مراقبه: در طول روز بر این شرطی که نموده ایم مراقبت کنیم تا از آن تخلف ننمائیم.
محاسبه: در پایان روز و انتهای شب محاسبه نمائیم که چقدر بر شرط خود پایبند بوده ایم.
بخش سوم که محاسبه است در این میان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و شیطان همیشه تلاش می کند تا ما بر انجام این مهم موفق نباشیم. (امتحان کنید متوجه می شوید که فراموشی در این بخش بسیار است.)

پیامبر اکرم (ص) که خود نیز شوخ طبع بودند، شوخی جالبی با بلال دارند که خواندن آن خالی از لطف نیست.

پیامبر به پیرزنی از قبیله اشجع فرمود: پیر زنان وارد بهشت نشوند. بلال حبشی که سیاه چهره بود، آن پیرزن را ناراحت دید و جریان را به رسول الله(ص) باز گفت.

پیامبر(ص) فرمود: سیاه هم به بهشت نمی‌رود. بلال و پیرزن هر دو ناراحت بودند که ناگهان عباس، عموی پیامبر که پیرمرد بود، آن دو را دید و حال آن دو را برای پیامبر بازگو کرد.

رسول خدا(ص) فرمود: پیرمرد هم به بهشت نمی‌رود. همه غمگین شده بودند. پیامبر(ص) که چنین دید، همه آنان را فراخواند، دلشان را نرم کرد و فرمود: خداوند، پیر زنان، پیرمردان و سیاهان را به نیکوترین شکل بر می‌انگیزاند و آنان جوان و نورانی شده به بهشت می‌روند.

5رمز كاربردی و مهم برای پولدار شدن

علاقه به پول و دارایی بیشتر چه برای باز كردن گره ای از زندگی باشد چه برای رسیدن به آسایش بیشتر و یا به هر دلیل دیگر كه باشد از علاقه مندی های پُرمشتری در هر زمان و مكان است.

برای پاسخ به این سۆال كه جذابیتی به مراتب بیش از خود سۆال دارد پاسخ های گوناگونی داده شده و می شود. هر كس كه سری در بازار و كار اقتصادی دارد بعد از شنیدن این پرسش بلافاصله دست به كار شده و راهكاری ارائه می دهد؛ راهكاری كه به گمان خودش برترین نسخه برای پولدار شدن است كه گاه از این نسخه ها بویی از اسلام و انسانیت به مشام نمی رسد.

وقتی این پرسش را به محضر نهج البلاغه برده و پاسخ را از صاحب آن یعنی امیرالمۆمنین علیه السلام جویا می شویم آن حضرت پنج اصل را به ما معرفی می كند؛ اصولی كه با عملی كردن آنها فرد می تواند به وضع اقتصادی برتری دست پیدا كند. این اصول عبارتند از:

1. طلب رزق بیشتر از خداوند متعال

امیرالمومنین علیه السلام گستردگی در رزق را از خداوند متعال درخواست كرده و عرضه می دارد:

«اللَّهُمَّ انْشُرْ عَلَیْنَا غَیْثَك وَ بَرَكتَك وَ رِزْقَك وَ رَحْمَتَك » [1]

خداوندا، سفره باران و بركت و رزق و رحمتت را بر ما بگستران و ما را سیراب كن به بارانى سودمند و سیراب كننده و رویاننده گیاهان، كه به سبب آن برویانى آنچه را از دست رفته و زنده كنى آنچه را مرده؛ باران با منفعتى كه تشنگى زمین را برطرف كند و محصولى كه از آن به دست مى آید فراوان باشد، بارانى كه زمین هاى هموار را بدان سیراب كنى و وادى ها و رودخانه ها را جارى سازى و درختان را پر برگ و قیمت ها را ارزان نمایى كه تو بر هر چیز توانایى.‏

2. توبه و دل كندن از گناه

یكی دیگر از عوامل تاثیرگذار در افزایش رزق و روزی، توبه و دل كندن از گناه است كه امیرالمومنین علیه السلام با این مقدمه كه برگرفته از قرآن كریم است به آن پرداخته و می فرماید:

« إِنَّ اللَّهَ یَبْتَلِی عِبَادَهُ عِنْدَ الْأَعْمَالِ السَّیِّئَةِ بِنَقْصِ الثَّمَرَاتِ وَ حَبْسِ الْبَرَكاتِ وَ إِغْلَاقِ خَزَائِنِ الْخَیْرَاتِ لِیَتُوبَ تَائِبٌ ...»

خداوند بندگانش را به وقت اعمال بدشان به كمبود میوه‏ها و باز داشتن بركات و بستن در خیرات آزمایش مى‏كند تا توبه كننده توبه كند و گناهكار دل از گناه قطع نماید و پند گیرنده پند گیرد و خوددارى كننده از گناه خوددارى كند.

این سخن به این معناست كه خداوند متعال به بندگان گنهكارش كمك می كند تا به خود آیند و با توبه به دامان پُرمهر و رحمت الهی بازگردند كه البته این رحمت به مانند لطف پزشكِ معالج، خالی از درد و زحمت برای بیمار نیست.[2]

آنگاه به نقش توبه و دل كندن از گناه در افزایش رزق و روزی اشاره كرده و می فرماید:

«قَدْ جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ الِاسْتِغْفَارَ سَبَباً لِدُرُورِ الرِّزْقِ وَ رَحْمَةِ الْخَلْقِ»[3]

خداوند سبحان توبه را سبب فراوانى روزى و رحمت بر خلق قرار داد.

سپس امام علیه السلام این آیات را از قرآن كریم تلاوت فرمودند :

«اسْتَغْفِرُوا رَبَّكمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْكمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْكمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَكمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَكمْ أَنْهاراً »[4]

از خداوند آمرزش بخواهید كه او بسیار آمرزنده است. بعد از توبه شما، باران آسمان را فراوان بر شما ببارد و شما را به اموال و فرزندان مدد دهد و باغها و رودها برایتان برقرار سازد.

3. انفاق

سومین عامل تاثیرگذار در افزایش رزق و روزی كه در نهج البلاغه آمده است انفاق است. امیرالمومنین علیه السلام می فرماید:

«اسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدَقَةِ » [5]

فرود آمدن روزى را با صدقه بخواهید.

هر چند با محاسبات دنیایی محض، انفاق یعنی بخشیدن بخشی از دارایی خود به دیگران، باعث كم شدن آن ثروت و دارایی می شود؛ اما در فرهنگ دین كه هستی را محدود به محسوسات نمی داند انفاق سبب افزایش ثروت و دارایی انسان معرفی شده است. حقیقتی كه به تجربه ثابت شده است و می توان آن را در زندگی اهل انفاق و بخشش هم به راحتی مشاهده كرد.

البته اگر كسی به این سخن ایمان داشته باشد آن را می پذیرد و بی آنكه پذیرش آن را موكول به اثبات بیرونی كند؛ تلاش می كند كه آن را اعملی كند؛ اما اگر پذیرش آن برای كسی سخت بود یا خواست به قرار قلبی دست یابد پیشنهاد می شود یكی از این افرادِ اهل انفاق را پیدا كند و با او به گفتگو بنشیند و از او بپرسد آنچه روایت ادعا می كند.

4. پرداخت زكات

امیرالمومنین علیه السلام پرداخت را یكی از عوامل اصلی رزق معرفی كرده و می فرماید:

«فَرَضَ اللَّهُ الْإِیمَانَ تَطْهِیراً مِنَ الشِّرْك وَ الصَّلَاةَ تَنْزِیهاً عَنِ الْكبْرِ وَ الزَّكاةَ تَسْبِیباً لِلرِّزْق‏» [6]

خداوند ایمان را جهت پاك شدن از شرك واجب نمود و نماز را براى منزّه شدن از كبر و زكات را موجب روزى.‏

این زكات هم می تواند زكات مستحب باشد كه بین مردم به صدقه معروف است و هم می تواند زكات واجب باشد كه این خود سه دسته است:

الف. زكاتی كه به نُه (9) قلم از دارایی های انسان تعلق می گیرد. این نوع زكات به زكات مال معروف است و بحث گسترده آن در كتابهای فقهی و احكام موجود است.

ب. زكات فطر كه به فطریه معروف است و همه مسلمانان با آن و احكامش آشنا هستند.

ج. بخشی از اموال دارایان امت اسلامی كه باید به نداران مسلمان تقدیم شود. این بخش سوم از احكام متروك و آیاتش از آیات غریب قرآن كریم است. آیاتی مانند 24-25/ سوره معارج و 19/ ذاریات به این مهم اشاره دارند.[7]

5. همكاری با موفقان اقتصادی

یكی دیگر از دستورالعمل های اقتصادی برای افزایش ثروت و دارایی كه در نهج البلاغه آمده است همكاری و مشاركت با كسانی است كه در عرصه اقتصادی موفقند.

امیرالمومنین علیه السلام می فرماید:

«شَارِكوا الَّذِی [الَّذِینَ‏] قَدْ أَقْبَلَ [عَلَیْهِمُ‏] عَلَیْهِ الرِّزْقُ فَإِنَّهُ أَخْلَقُ لِلْغِنَى وَ أَجْدَرُ بِإِقْبَالِ الْحَظِّ عَلَیْه»‏ [8]

با كسى [كسانی] كه رزق به او [آنها] روى كرده شریك شوید؛ چرا كه این شركت به حصول توانگرى، سزاوارتر و به روى آوردن بهره، شایسته‏تر است‏.

در این كلام مهم، انگشت امام علیه السلام به سوی كسانی است كه از یك سو استعداد الهی خود در عرصه اقتصاد را به كار گرفته اند و از سویی دیگر مواردی كه دین رعایت آنها را در كسب دارایی لازم دانسته عملی ساخته اند؛ (مانند همین مواردی كه در بالا به آنها اشاره شد) در نتیجه خداوند متعال توفیق مال بیشتر را به آنها داده است.

در عوض عده ای هم هستند كه از چنین استعداد و قدرت تشخیصی كم بهره و حتی بی بهره اند؛ توصیه امام علی ع به این عده از افراد مشاركت و همكاری با آن كسانی است كه توصیفشان گذشت.

در پایان این نوشتار تذكر این نكته لازم است:

آنچه بیان شد تمام سخن درباره این موضوع نبود ؛ بلكه پاسخی در محدوده نهج البلاغه بود نهج البلاغه ای كه تنها بخشی از سخنان امام علی علیه السلام را در خود جای داده است. بی شك اگر برای پاسخ به سوال این نوشته، تمام روایات از تمام حضرات معصومین علیهم السلام را بررسی كنیم مطالب بیشتری نصیبمان خواهد شد.

پی نوشت ها :

1. خطبه 143

2. این سخن می تواند برگرفته از آیه 94/ اعراف باشد كه می فرماید: وَ مَا أَرْسَلْنَا فىِ قَرْیَةٍ مِّن نَّبىِ‏ٍّ إِلَّا أَخَذْنَا أَهْلَهَا بِالْبَأْسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ یَضَّرَّعُونَ ؛ هیچ پیامبرى را در شهرى نفرستادیم مگر آنكه اهلش را [پس از تكذیب آن پیامبر] به تهیدستى و سختى و رنج و بیمارى دچار كردیم، باشد كه [به پیشگاه ما] فروتنى و زارى كنند؛ یعنی توبه كرده و به راه حق بازگشت نمایند.

3. خطبه 143

4. 12-10/ نوح علیه السلام

5. حكمت 137

6. حكمت 252

7. بنابر تفسیر آیت الله جوادی آملی این آیات مربوط به زكات واجب معروف نیست؛ زیرا آن حكم در مدینه نازل شد و حال آنكه این آیات مكی هستند. تفسیر ایشان از آیات همان است كه به شكل خلاصه در متن به آن اشاره شد.

8.حكمت 230

بخش نهج البلاغه تبیان  

آیا می دانید در كشور آلمان مكان هایی كه آنتن موبایل نصب شده است قیمت زمین 30 درصد ارزان تر است ؟

آیا می دانید امواج تلفن همراه ریسك ابتلا به دو نوع تومور مغزی را تا 50% افزایش می دهد؟

آیا می دانید امواج موبایل برای خانم های باردار و افراد زیر 16 سال بیشترین ضرر را دارد؟

عوارض خطرناك موبایل:

سلولهای بدن انسان در گستره 10 تا 1000 هرتز با یكدیگر ارتباط برقرار می كنند ، اكثر موبایل ها نیز در گستره 270 تا 1800 هرتز ارتباط برقرار می كنند. در نتیجه گستره امواج الكترومغناطیس موبایل با سیستم ارتباط بین سلولی انسان هم پوشانی دارد و باعث ایجاد اختلال در بدن می شود.

امواج موبایل تاثیر بدی در باروری مردان دارد. زیرا اسپرم را می كشد و باعث كاهش قوای جنسی می شود. بخصوص در كسانی كه موبایل را به كمرشان می بندند.

امواج موبایل سرطان زاست و علاوه بر آن احتمال ابتلا به بیماریهای آلزایمر و پاركینسون را افزایش می دهد.

در ازای حتی 2 دقیقه صحبت با موبایل ، ساختار مولكولی بزاق دهان تغییر می كند.

میدان های اكترومغناطیسی به ویژه آنهایی كه در گستره فركانس بدن هستند ، باعث تغییر عملكرد جذب مواد معدنی در بدن می شوند و سرعت گسترش تومرها را افزایش می دهد.

یكی ازخطرناكترین مشكلات امواج موبایل برای خانم باردار است .بدن جنین هنوز بافت خوب و كاملی را به خود نگرفته و بسیار حساس است . امواج موبایل منجر به كاهش عكس العمل مولكولی در بدن جنین می شود .

من کجا وصحبت از یاس کبودم

                                    من کجا وشرح وصف آن نگار نازنینم

عرش گفتا من شدم میعادکاه دوستانش

                                     فرش گفتا زادگاه ومهد آل طاهرینم

زهره گفتا ذره ای از پرتو زهرای اطهر

                                     هست کافی تاکه از خورشید بالاتر نشینم

مشتری گفتا چه کالایی است بهتر از ولایش

                                     من خریدار چنین کالای رحمت آفرینم

باد گفتا من نوازش مینمایم گیسوانش

                                   بانسیم جان فزایم با شمیم عنبرینم

خاک گفتا افتخارم بس که از لطف الهی

                                  با چنین در زمینی تا قیامت همنشینم

آب گفتا شان من بالاترو برتر ازاینهاست

                                  چون که از روز ازل مهریه آن نازنینم

ناگهان آتشزبان بگشود و گفتا روز محشر

                                   دشمنانش را بسوزانم که من خواهان اینم

لاجرم از خویش پرسیدم به ناگه صبر ایزد

                                  یکصدا درپاسخم گفتا هر عضوی چنینم

دست گفتا دست از دامان زهرا بر ندارم

                                   تاکه دستم را بگیرد روز سخت واپسینم

بررسي ارتباط نوروز با آموزه هاي دين اسلام و برخي ارزش هاي مذهبي، و نگاه قرآن و روايات به عيد و نوروز و اشاره به برخي اعمال و آداب نوروز از محورهايي است كه در مقاله زير مورد توجه و بازخواني قرار گرفته است. با هم آن را از نظر مي گذرانيم.
¤ ¤ ¤
رابطه نوروز با بهار طبيعت
عيد نوروز، از جمله اعيادي است كه قدمتي ديرين و گستره اي وسيع دارد. ملتهاي گوناگون از جمله ايرانيان، از عهد باستان تابحال اين مراسم را با آداب و رسومي خاص برگزار مي كنند. نوروز تنها آئيني است كه با آغاز بهار، هماهنگ و همزمان بوده، و با نو شدن سال، آغاز مي شود، چون خورشيد در نخستين روز بهار به نقطه اول حمل مي رسد.
در روايتي از معصوم(ع) فصل بهار به رستاخيز انساني تشبيه شده و آمده: «اذا رايتم الربيع فاكثروا ذكر النشور، وقتي كه بهار را ديديد قيامت را بسيار به ياد آوريد. «جشن نوروز نمادي از سالگرد بيداري طبيعت از خواب زمستاني است كه به رستاخيز و حيات منتهي مي شود.
قرآن كريم مي فرمايد: «با دقت به آثار و نشانه هاي رحمت پروردگار بنگر، كه چگونه زمين را پس از مردن دوباره زنده مي كند همان خداوندي كه مردگان را بعد از مردن دوباره زنده مي نمايد. و اوست كه با قدرت ذاتي خود بر هر چيزي تواناست.» (روم.50)
آري، نوروز كه آغاز فروردين و بهار است نشانه رويشي جديد و آفرينش و حيات گياهان، درختان و حيوانات است.
علامه مجلسي (ره) مي فرمايد: شروع فروردين كه با عيد نوروز آغاز مي شود باعث رشد بدن هاي حيوانات و زمينه زايش و رويش درختان و گياهان است.(1) كه همه اينها نشانه قدرت خداوند سبحان است.
با ظهور اسلام و گرايش ايرانيان به اسلام، نه تنها چالشي ميان اسلام و آيين هاي ملي ايران- خصوصا نوروز- به وجود نيامد بلكه اسلام با آراسته كردن نوروز به دعا، نماز و ... و با كمك به غناي محتوايي آن، رنگ و بويي تازه به آن داد و پيوندي مستحكم ميان آن و ايران برقرار شد.
اما در عصر پهلوي سران طاغوت براي رسيدن به اهداف ضد اسلامي خود تلاش كردند تا ميان اسلام و ايران نوعي تقابل مصنوعي به وجود آورند و لذا تلاش كردند تا با دميدن بر كوره خرافات و آتش پرستي، اسلام را عامل تباهي فرهنگ و تمدن ايران نشان داده و مردم را به سمت بعضي از مراسم خرافي در اين ايام سوق دهند. چنان كه سيزده را نحس جلوه مي دادند كه كمتر كسي در سيزده نوروز در خانه خود مي ماند و همه به دشت و صحرا پناه مي بردند. در اين هنگام هم علماي بزرگي همچون استاد شهيد مطهري(ره) با گفتار و تاليف كتاب «خدمات متقابل اسلام و ايران» به مقابله با اين گونه تبليغات و شايعات برخاستند.
عيد در لغت
عيد در زبان فارسي به معناي «جشن» است. عيد روز مباركي است كه مردم در آن جشن مي گيرند و شادي مي كنند و در اين روز به همديگر عيدي مي دهند از قبيل: هديه، پول، خلعت.» (2) اين واژه در عربي برگرفته از كلمه «عود» به معناي بازگشت به پيروزي ها و راحتي هاي نخستين است.
يكي از دلايلي كه بعضي از روزها را «عيد» ناميده اند اين است كه مردم در آن روزها با توبه، دعا و نيايش به سوي پروردگار متعال باز مي گردند و خداي سبحان نيز مغفرت خود را شامل حال آنان مي كند.
واژه عيد در قرآن كريم
كلمه «عيد» كه ريشه آسماني دارد يك بار بصورت صريح در قرآن كريم بكار رفته است، در اين باره مي خوانيم:
«عيسي عرض كرد خداوندا! پروردگارا! مائده اي براي ما بفرست تا براي اول و آخر ما، عيدي باشد و نشانه اي از تو، و به ما روزي ده كه تو بهترين روزي دهندگاني. (مائده.114) عيد كه در اين آيه شريفه بكار رفته از ماده «عود» به معناي بازگشت است.
از آن جا كه روز نزول مائده آسماني بر حواريون روز بازگشت به پيروزي و پاكي و ايمان به خدا بود، حضرت مسيح(ع) آن را عيد ناميده است، و همان طور كه در روايات آمده، نزول مائده آسماني در روز يكشنبه بود و شايد يكي از علل احترام روز يكشنبه در نزد مسيحيان نيز همين موضوع باشد.(3)
نوروز در نگاه اهل بيت(ع)
در اين كه روز عيد، چه روزي است بيانهاي مختلفي آمده است. گاه از برخي ايام خاص به عنوان عيد ياد شده است از جمله در روايتي مي خوانيم: عيدها چهارتاست: فطر، قربان، غدير و روز جمعه.(4) اما در برخي روايات نيز از عيد تعبيرهاي گوناگوني شده:
حضرت علي(ع) فرمودند: «كل يوم لايعصي الله فيه فهو عيد، هر روز كه در آن معصيت خدا نشود عيد است.»(5) در حقيقت روز ترك گناه، روز پيروزي، پاكي و بازگشت به فطرت نخستين است، بنابراين انسان مي تواند طوري عمل كند كه هر روز برايش عيد باشد.
امام صادق(ع) به يكي از اصحابش به نام معلي بن خنيس درباره عيد نوروز فرمودند: «نوروز روزي است كه پيامبر اكرم(ص) در غدير خم براي ولايت اميرالمؤمنين(ع) از مردم پيمان گرفت، روزي است كه آن حضرت برخوارج نهروان پيروز شد و روزي است كه قائم ما اهل بيت(ع) ظهور خواهد كرد.»
همچنين فرمودند: «نوروز آن روزي است كه پيامبر گرامي اسلام در سال هشتم هجرت در فتح مكه علي(ع) را برشانه خود بالا برد تا اينكه بتهاي معروف قريش را از بالاي خانه كعبه بزيرافكند و در هم شكست و خردكرد و اين واقعه در اواخر ماه رمضان صورت گرفت.(6)
ارزش هاي نوروز
1- صله رحم: يكي از سنت هاي خوب و با ارزش كه در ايام نوروز رايج و متداول است، ديد و بازديدهاست كه در ميان اقوام و دوستان انجام مي گيرد و در كتب روائي ما از آن به «صله رحم» تعبير شده است.
پيامبر اكرم(ص) فرمودند: «صله الرحم تزيد في العمر و تدفع ميته السوء، صله رحم عمر آدمي را بسيار بلند مي كند و از مرگ بد جلوگيري مي كند.»(7)
در اين ديد و بازديدها، انسانها از مشكلات هم آگاه مي شوند و درصدد حل آنها برمي آيند، مقام معظم رهبري در پيام نوروزي خود فرمودند: «نوروز براي ما عبادت است... (مردم) اين روزها را بهانه اي براي ديد و بازديد و رفع كدورتها و كينه ها و محبت به يكديگر قرارمي دهند، اين همان برادري و عطوفت و همان صله رحم در اسلام است، بسيار خوب است.. عيد نوروز چيز خوبي است، وسيله اي است كه دلها با آن شاد مي شود، انسانها با يكديگر ارتباط برقرارمي كنند، صله رحم و صله احباب مي كنند... انسان بايد با ارحام صله كند، يعني ارتباط برقراركند.»(8) و اين صله رحم و ديد و بازديد از خويشان و دوستان و رفع كدورتها از بهترين ارزش ها و سنتهاي نوروز است، و روايات اسلامي در اين باره بسيار فراوان است تا جايي كه در روايات آمده، با بستگان خود ديدار داشته باشيد، هر چند در حد نوشاندن آبي باشد، واگر چه با سلام كردن باشد.
«زخويشان هر كسي ببريد پيوند
به تيشه، ريشه و پيوند خود كند
به مال خويش بايد مرد عاقل
نمايد قوم و خويش خويش، خوشدل»
2- نظافت
رعايت نظافت و بهداشت از جمله اموري است كه در دستورات ديني و اسلامي مورد سفارش و تأكيد فراوان قرار گرفته است. پيامبر اكرم(ص) فرمودند: «النظافه من الايمان، پاكيزگي و نظافت جزء ايمان است» (9) اسلام دين نظافت، پاكي و نشاط و شادي است و خداوند هم زيبائي و نظافت را دوست دارد.
افرادي كه در روزهاي ديگر به هر دليل در رعايت بهداشت و نظافت كوتاهي مي كنند، با فرارسيدن عيد نوروز و در سايه عزم و اراده و حركت جمعي و عمومي كه براي آنها فراهم گرديده، بدنبال نظافت و پاكيزگي مي روند.
3-توجه به قرآن كريم
پيامبر اكرم (ص) فرمودند: «ان هذا القرآن مأدبه الله فتعلموا مأدبته ما استطعتم، قرآن سفره ضيافت خداست پس تا مي توانيد از ضيافت او فرا گيريد.»(01) از آن جا كه قرآن كريم آخرين كتاب آسماني براي هدايت بشر مي باشد و سعادت خوشبختي انسان را در دنيا و آخرت تامين مي كند و در زندگي مسلمانان نيز حضوري ثابت و گسترده دارد، امروزه جزو يكي از اركان سفره عيد نوروز بشمار رفته، و قرائت آن در ساعات اوليه سال، از جمله آداب تحويل سال است.
«حافظا در كنج فقر و خلوت شبهاي تار
تا بود وردت دعا و درس قرآن غم مخور.»
4-هديه و عيدي
يكي از رسوم معمول در عيدها، هديه و عيدي دادن است، پيامبر اكرم(ص) فرمودند: «الهديه تذهب الضغائن من الصدور، هديه دادن كينه ها را از دل مي برد.(11)
نويسنده كتاب در «سايه آفتاب» مي نويسد: در روز عيد نوروز به خدمت امام خميني رسيديم، حضرت امام با نشاط تر از روزهاي گذشته و متبسم و باقباي نو وارد شدند و به افراد حاضر چند بار «مبارك باشد» گفتند، سپس خودشان سراغ سكه هاي يك ريالي را گرفتند و در كف دست قرار دادند، افراد حاضر نيز بعد از دست بوسي هر كدام چند عدد برداشتند مشابه اين برنامه در نوروز سالهاي ديگر نيز تكرار مي شد.»(21)
5-حسابرسي
حضرت علي(ع) فرمودند: «من حاسب نفسه سعد، هر كس نفس خود را حسابرسي كند نيكبخت شود.(31)
در پايان هر سال ادارات، تشكيلات، صاحبان كسب و پيشه و... به حسابرسي كارهاي خود در طول سال مي پردازند و اين امري است طبيعي كه با اين بررسي ها، كم و كاستيها و ضعفها و قوتها روشن مي شود و افراد درصدد جبران ضعفهاي خود برمي آيند.
چه خوب است ما هم به حساب اعمال و كردارهاي يكساله خود بپردازيم و آنها را مورد بازنگري قرار دهيم.
عيد نوروز علاوه بر موارد بالا كه به اختصار بيان شد داراي ارزشهاي مثبت ديگري نظير زيارت اهل قبور، حضور در اماكن متبركه، توجه به خانواده و فرزندان و... است كه از پرداختن تفصيلي به آنها خودداري مي شود.
برخي از اعمال عبادي نوروز
عيد نوروز، علاوه بر اينكه عيدي ملي و ميهني است از صبغه اسلامي هم برخوردار است به طوري كه براي روز اول فروردين اعمال و عباداتي ذكر شده كه نشانگر اهميت اين روز مي باشد. از جمله از امام صادق روايت شده كه فرمود: در روز نوروز، غسل كن و تميزترين لباسهاي خود را بپوش و به بهترين عطرها خود را خوشبو كن و اين روز را روزه بگير.(41)
براين اساس بسياري از فقها همچون: مرحوم نائيني، صاحب جواهر، آيت الله حكيم، امام خميني و... غسل روز عيد نوروز را مستحب دانسته اند. همچنين براي اين روز چهار ركعت نماز سفارش شده كه در مفاتيح الجنان مذكور است.
دعا:براي روز اول سال سفارش به دعا و درخواست خير و بركت از درگاه خداوند شده است. محدث قمي براي روز اول دعايي را با اين مضمون نقل كرده: اللهم صل علي محمد و آل محمد، الاوصياء المرضيين و علي جميع انبيائك ورسلك بافضل صلواتك و بارك عليهم بافضل بركاتك و...
مقام معظم رهبري در پيام نوروزي شان فرمودند:
تحويل سال جديد شمسي كه مصادف با نوعي تحول در عالم طبيعت مي باشد، فرصتي است براي اين كه انسان به تحول دروني و به اصلاح امور روحي، معنوي و مادي خود بپردازد، ايجاد تحول كار خداست... اما ما موظفيم كه براي تحول در درون خود، در زندگي خود و در جهان اقدام كرده و همت و تلاش به عمل آوريم.(51)

پانوشتها:
1-بحارالانوار ج 65
2-فرهنگ معين
3-تفسير نمونه ج 5 ص 165
4-بحار ج 68 ص 276
5-نهج البلاغه حكمت 438
6-بحار ج 65 ص 137
7-نهج الفصاحه ص 313
8-پيام نوروزي مقام معظم رهبري نوروز 1377
9-بحار ج 26 ص 291
01-وسائل الشيعه ج 6 ص 168
11- ميزان الحكمه ج 11 ص 456
21-در سايه آفتاب ص 228
31-مستدرك الوسائل ج 21 ص 154
41-وسائل ج 8 ص 172
51-پيام نوروزي سال 1369

نویسنده:آیت الله محمد محمدی اشتهاردی(رحمت الله علیه)

بهار, فرصتى است, براى تإمل در راز آفرینش و اندیشیدن در شإن و جایگاه بهار از نظرگاه دین. در کشور ما نوروز را جشن مى گیرند, و حضور سبز بهار را به همدیگر تبریک مى گویند, آیا چنین روزى از نظر اسلام, عید است؟ و رفتار مسلمانان در این روز, چگونه باید باشد؟
در این فرصت برآنیم تا به بازبینى این موضوع بپردازیم, و زوایاى آن را از نگاه اسلام و امامان معصوم(علیه السلام) مورد بحث قرار دهیم.

نوروز, پیش از اسلام
پیش از اسلام, نخستین روز بهار را عید و جشن ملى به شمار مى‌آوردند و از آن به ((عید باستانى)) یاد مى کردند.
به عقیده بعضى نخستین کسى که از ((نوروز)) تجلیل کرد, و آن روز را عید ملى شمرد, جمشید بود.(1) جمشید بر سراسر جهان تسلط یافت, و سرزمین ایران را آباد کرد, و اسباب کارها و امور, در نوروز براى او تکمیل و موزون گردید, از این رو این روز, آغاز سال عجم گردید.(2)

جمشید پسر تهمورث, از شاهان افسانه اى پیش از تاریخ ایران (قبل از مادها) است. روزى که او بر تخت سلطنت نشست, اولین روز بهار بود; آن را ((نوروز)) خواند و جشن گرفت. جمشید مدتى طولانى سلطنت کرد, تا آن که مغرور شد و خود را خداى جهان نامید. سرانجام ضحاک با همکارى و همیارى مردم, او را از سلطنت خلع کرد, و روزى در کنار دریاى چین او را دید, و با اره, دو نیمش کرد(3) و به زندگى سلطه جویانه اش پایان داد.
بنا به روایتى, امام صادق(علیه السلام) فرمود: ((نوروز, روزى است که خداوند از بندگانش پیمان هایى گرفت که تنها خداى یکتا را بپرستند, و براى او همتا قرار ندهند, و ایمان به رسولان و حجت هاى خدا و امامان(علیه السلام) بیاورند, و روزى است که کشتى نوح(علیه السلام) بر کوه جودى نشست...))(4)

و نیز از آن حضرت نقل شده است که فرمود: ((نوروز همان روزى است که ابراهیم خلیل(علیه السلام) بت هاى قومش را ـ که در آن روز براى شرکت در مراسم جشن از شهر خارج شده بودند ـ شکست.))(5)
مجوسیان نیز از قدیم, به نوروز اهمیت مى دادند و در آن روز به همدیگر تبریک مى گفتند و براى همدیگر هدیه مى فرستادند. هم چنین گفته اند: در عصر خلافت امیرمومنان على(ع), مجوسیان چند ظرف نقره که در آن ((شکر)) ریخته بودند, در نوروز به آن حضرت هدیه کردند, آن حضرت هدیه آنها را پذیرفت و ((شکر)) ها را بین یاران خود تقسیم کرد, و آن ظروف را به عنوان جزیه (مالیات سرانه آنها) قبول کرد.(6)

بنابر همان روایت امام صادق(ع), حادثه شگفت زنده شدن هزاران نفر از بنى اسرائیل قبل از اسلام ـ به فرمان خدا که در آیه 243 بقره به آن اشاره شده است ـ در نوروز رخ داده است:(7) که در یکى از شهرهاى شام, بر اثر رواج بیمارى طاعون, بسیارى مردند. این بیمارى در حقیقت مجازاتى از طرف خدا براى آنها بود, زیرا رهبر الهى شان آنها را به جهاد با دشمن فرا خوانده بود, ولى آنها سرپیچى کرده بودند. در این میان هزاران نفر (طبق پاره اى روایات, ده هزار یا هفتاد هزار یا هشتاد هزار نفر) به بهانه گریز از طاعون, از شهر خارج شدند, و پس از فرار, در خود احساس قدرت و استقلال نمودند و با نادیده گرفتن اراده الهى, و چشم دوختن به عوامل طبیعى, دچار غرور شدند, خداوند آنها را نیز در همان بیابان با همان بیمارى نابود ساخت. سالیانى گذشت, و حضرت حزقیل(علیه السلام) ـ یکى از پیامبران بنى اسرائیل ـ از آن جا عبور مى کرد, و از خدا خواست که آنها را زنده کند, خداوند دعاى او را اجابت کرد. آن روزى که آنها زنده شدند, نوروز بود.(8)
از مجموع این مطالب به دست مىآید که نوروز, قبل از اسلام, روز محترم و خاصى بود, و با پیدایى رخدادهایى در آن روز که غالبا مثبت بوده اند بر اهمیت و شهرت آن افزوده شد.

نیکو داشت نوروز پس از اسلام

پس از اسلام نیز طبق پاره اى روایات, از این روز تجلیل شده است. هم چنین بروز رخدادهایى مهم موجب افزایش عظمت و احترام آن شده است.
در حدیث ((معلى بن خنیس))(9) از امام صادق(علیه السلام) ـ که علامه مجلسى مى گوید آن را در کتب معتبر دیده است ـ به چند رخداد بزرگ در نوروز, بعد از اسلام اشاره شده است, از جمله فرمود:
((و هو الیوم الذى نزل فیه جبرئیل على النبى(ص), و هو الیوم الذى حمل فیه رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم) امیرالمومنین(علیه السلام) على منکبه حتى رمى اصنام قریش من فوق البیت الحرام فهشمها, و کذلک ابراهیم, و هو الیوم الذى امر النبى اصحابه ان یبایعوا علیا بامره المومنین, و هو الیوم الذى وجه النبى علیا(علیه السلام) الى وادى الجن یإخذ علیهم البیعه له, و هو الیوم الذى بویع لامیرالمومنین(علیه السلام) فیه البیعه الثانیه, و هو الیوم الذى ظفر فیه باهل النهروان, و قتل ذوالثدیه, و هو الیوم الذى یظهر فیه قائمنا و ولاه الامر و هو الیوم الذى یظفر فیه قائمنا بالدجال, فیصلبه على کناسه الکوفه, و ما من یوم نیروز, الا و نحن نتوقع فیه الفرج, لانه من ایامنا و ایام شیعتنا, حفظته العجم, و ضیعتموه إنتم;

نوروز روزى است که:
1ـ جبرئیل بر پیامبر نازل شد;
2ـ پیامبر(ص), على(علیه السلام) را بر دوش خود گرفت, تا على(علیه السلام) بت هاى قریش را از بالاى خانه کعبه فرو ریزد. هم چنین ابراهیم(علیه السلام) در چنین روزى بت ها را شکست;
3ـ پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به اصحاب خود امر کرد (در روز غدیر خم) با على(علیه السلام) به عنوان امیرمومنان, بیعت کنند;
4ـ پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) على(علیه السلام) را به ((وادى جنیان)) فرستاد, تا از آنها در پذیرش اسلام و پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) بیعت بگیرد;
5 ـ در چنین روزى (بعد از مرگ عثمان) براى خلافت حضرت على(علیه السلام) بیعتى دوباره شد;
6ـ در چنین روزى على(علیه السلام) (در عصر خلافتش) در جنگ نهروان بر خوارج پیروز شد, و مخدج ذوالثدیه (سردمدار خوارج) را کشت;
7ـ در چنین روزى قائم ما (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و صاحب امر از پرده غیب, آشکار مى شود;
8ـ در چنین روزى قائم ما (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر دجال (طاغوت خودکامه عصر) پیروز مى گردد, و او را در میدان کناسه کوفه به دار مى کشد;
9ـ هیچ نوروزى بر ما نمى گذرد, مگر این که ما در آن روز امید فرج قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را داریم, زیرا آن روز, از روزهاى ما و از روزهاى شیعیان ما است, عجم ها آن را پاس داشتند, ولى شما (عرب ها) آن را تباه ساختید)).(10)

چنان که گفته آمد پدیدار شدن نه رخداد بسیار بزرگ, پس از ظهور اسلام موجب عظمت و پاسداشت نوروز شده است.
عالم بزرگ و مجتهد سترگ, بنیانگذار حوزه علمیه نجف اشرف, شیخ طوسى (متوفاى سال 460 هـ.ق) در کتاب ((المصباح المتهجد)) از معلى بن خنیس روایت مى کند که امام صادق(علیه السلام) فرمود: ((هرگاه نوروز فرا رسید, در آن روز غسل کن, و پاکیزه ترین لباس ها را بپوش, و با بهترین عطرها خود را خوشبو نما, و در این روز روزه بگیر, و پس از انجام نافله نمازها, و پس از نماز ظهر و عصر, دو نماز دو رکعتى (به نیت نماز نوروز) بخوان; در نماز اول, در رکعت اول پس از حمد, ده بار سوره قدر, و در رکعت دوم پس از حمد, ده بار سوره کافرون را بخوان, و در نماز دوم, در رکعت اول, پس از حمد, ده بار سوره توحید, و در رکعت دوم پس از حمد, ده بار سوره ناس و سوره فلق را بخوان, و پس از نماز, سجده شکر به جاى آر, و در این سجده, دعاى زیر را بخوان, که در این صورت خداوند گناهان پنجاه سال تو (یا پنج سال تو) را (اگر با شرایط باشد) مى بخشد)). آن دعا این است: ((اللهم صل على محمد و آل محمد, الاوصیإ المرضیین, و على ارواحهم و اجسادهم[ ((...دعا در مفاتیح الجنان, ذکر شده است].
در نوروز این فراز از دعا را بسیار برخوان: ((یا ذاالجلال والاکرام.))

امام کاظم(علیه السلام) و نقل حدیث ناهمگن

محدث خبیر, رشید الدین طبرسى (متوفاى سال 588 هـ.ق) در کتاب ((مناقب)) روایت کرده که منصور دوانیقى ـ دومین خلیفه عباسى ـ از امام کاظم(علیه السلام) تقاضا کرد تا روز نوروز در مجلس جشن او براى تبریک حضور یابد و هدایایى را که مردم مىآورند بپذیرد. امام کاظم(علیه السلام) این تقاضا را رد کرد و فرمود: ((انى قد فتشت الاخبار عن جدى رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم) فلم اجد لهذا العید خبرا, و انه سنه للفرس و محاها الاسلام, و معاذ الله ان نحیى ما محاه الاسلام; همه اخبارى را که از جدم رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) رسیده است, بررسى کردم, خبرى در این مورد نیافتم. این عید, سنت پارسیان است, اسلام آن را محو کرد. پناه مى برم به خدا از این که چیزى را که اسلام آن را محو نموده, زنده سازم.))

منصور گفت: ((ما این مراسم را براى سیاست و تدبیر امور ارتشیان, انجام مى دهیم, تو را به خداى بزرگ سوگند مى دهم, در این مجلس حضور داشته باش.))

امام کاظم(علیه السلام) ناگزیر در آن مجلس حضور یافت, امیران, فرماندهان, سرداران و ارتشیان و مردمان به محضر آن حضرت مىآمدند و تبریک عرض مى کردند, و هدایایى را مىآوردند, خادم منصور آن جا حاضر بود, و آن هدایا را بازبینى مى کرد, در لحظات آخرین, پیرمردى وارد شد و به امام کاظم(علیه السلام) عرض کرد: ((اى پسر دختر رسول خدا! من فقیرى تهى دست هستم, از این رو چیزى نداشتم هدیه بیاورم, ولى سه بیت شعرى را که جدم در سوگ جدت امام حسین(علیه السلام) سروده, به شما هدیه مى کنم, و آن سه بیت چنین است:
عجبت لمصقول علاک فرنده
یوم الهیاج و قد علاک غبار
و لاسهم نفذتک دون حرائر
یدعون جدک والدموع غزار
الا تقضقضت السهام و عاقها
عن جسمک الاجلال والاکبار;
درشگفتم از آن شمشیرهاى برنده که تیزى آنها در معرکه عاشورا بر پیکر غبار آلودت فرود آمدند, و نیز درشگفتم از آن تیرهایى که در برابر چشم بانوان حرم, در پیکرت فرو رفتند, در حالى که آنان, جدت را به مددکارى مى طلبیدند, و سیلاب اشک از دیدگان شان روان بود.

چرا سر و صداى آن تیرها از پیکر مقدس و شکوهمندت دور و پراکنده نشدند؟))
امام کاظم(علیه السلام) به او فرمود: هدیه ات را پذیرفتم, بنشین, خداوند به تو برکت دهد. آن گاه امام به خادم فرمود: نزد رئیس (منصور) برو و مجموع این هدایا را به او گزارش بده, و بپرس که آنها را چه کنم؟ خادم چنین کرد, سپس به حضور امام کاظم(علیه السلام) بازگشت و گفت: منصور مى گوید: همه آنها را به تو بخشیدم, اختیار آنها با شماست. آن گاه امام کاظم(علیه السلام) همه آن هدایا را به آن پیرمرد بخشید.(11)
بدین سان, امام کاظم(علیه السلام) هم به منصور و درباریانش فهماند که ما به هدایا و زرق و برق دنیا دل نبسته ایم, و هم پیرمرد فقیر شیعه را ـ که خاطره امام حسین(علیه السلام) قهرمان و سمبل مبارزه با زورمداران را در کاخ طاغوت, تجدید کرد ـ شادمان ساخت. و بدین گونه که آن پیر با بیان مظلومیت امام حسین(علیه السلام) در چنان روزى ستمگران و طاغوتیان را محکوم نمود.

نوروز در ترازوى نقد

در مجموع مى توان گفت روایاتى که در شإن نوروز, از امامان معصوم(علیه السلام) به ما رسیده, متعارض است; یعنى بعضى از روایات, آن را ستوده اند و بعضى (مثل روایت مذکور از امام کاظم, علیه السلام) آن را بازمانده دوران جاهلیت دانسته اند که اسلام آن را محو کرده است, ولى بعد از کند و کاو همه جانبه مى توان چنین نتیجه گرفت که:
1ـ روایات در تإیید و ستایش نوروز بیشتر از روایت یا روایات سرزنش گونه است.
2ـ سیره علماى بزرگ و مراجع تقلید, در شإن نوروز, بیانگر آن است که نوروز, از روزهاى برجسته و مبارک است, اما اطلاق ((عید)) براى چنین روزى, از دیدگاه اسلام پذیرفتنى نیست, چرا که در اسلام به طور رسمى چهار روز عید است: عید فطر; عید قربان; عید غدیر و روز جمعه.
به احتمال قوى, در حدیث امام کاظم(علیه السلام) اطلاق عید بر نوروز مورد سرزنش قرار گرفته است. حضرت امام خمینى (قدس سره) با این که در نوروز جلوس داشتند, و تبریک مى گفتند و تبریک دیگران را مى پذیرفتند, و در پیام تلویزیونى خود, دعاى معروف ((یا مقلب القلوب والابصار...)) را مى خواندند, ولى از به کار بردن واژه ((عید)) براى نوروز امتناع مى ورزیدند.))

حضرت حجت الاسلام والمسلمین رحیمیان, یکى از اعضاى دفتر امام مى نویسد: ما روز نوروز به اتاق حضرت امام وارد شدیم... امام حدود ساعت نه صبح, با نشاطتر از روزهاى گذشته و متبسم و با قباى نو وارد شدند, و به افراد حاضر که در مجموع با دکترها پنج نفر بودیم, چند بار مبارک باشد گفتند, سپس خودشان سراغ سکه هاى یک ریالى را گرفتند, و کف دست قرار دادند, افراد حاضر نیز بعد از دست بوسى, هر کدام چند عدد برداشتند, مشابه این برنامه در نوروز سال هاى دیگر نیز تکرار مى شد.

در عین حال در اواسط فروردین 1362 از سوى دفتر, متنى به منظور پاسخ و تشکر از تمام کسانى که به مناسبت نوروز و یوم الله 12 فروردین (روز جمهورى اسلامى) براى حضرت امام, تلگراف و پیام تبریک فرستاده بودند, تهیه شده بود, متن مزبور, جهت تصویب, خدمت حضرت امام قرائت گردید, در متن جمله عیدنوروز آمده بود, حضرت امام فرمودند: کلمه عید را حذف کنید.(12)

نظریه علامه مجلسى (رحمت الله علیه)

عالم و محقق و محدث بزرگ, علامه مجلسى(رحمت الله علیه) که در گردآورى احادیث و اخبار پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان(علیه السلام) و در بررسى آنها مهارت وسیع و عمیقى داشت, نوروز را بر اساس روایات ستوده است, و در بیش از بیست مورد در بحارالانوار از ستایش آن سخن به میان آورده است(13) و پس از ذکر روایت معارض امام کاظم(علیه السلام) ـ که بیش از این ذکر شد ـ مى نویسد: ((روایتى که از امام کاظم(علیه السلام) نقل شده, با روایت معلى بن خنیس, مخالف و معارض است, ولى احادیث معلى بن خنیس در بین اصحاب قوىتر و مشهورتر است, و ممکن است روایت منسوب به امام کاظم(علیه السلام) از روى تقیه بوده, زیرا حدیث معلى مشتمل بر امورى است که از موارد تقیه است (مانند این که فرمود: عجم ها عظمت و احترام نوروز را رعایت کردند, ولى شما عرب ها, آن را تباه ساختید یا مسإله مطرح کردن قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و...) از این رو تبرک جویى به نوروز در عصر خلفا در شهرهاى غیر شیعیان, به دلیل تقیه انجام نمى شد, یا این که منظور از نوروزى که در حدیث معلى بن خنیس آمده, غیر از نوروزى است که در حدیث امام کاظم(علیه السلام) آمده است. ))(14)

توضیح نگارنده

نوروز در جامعه ما از قدیم داراى دو جنبه است; جنبه مثبت و منفى, و از دیرباز در مورد نوروز, دو گونه عمل مى شده است: بعضى بیشتر به سراغ جنبه هاى منفى, مراسم خرافى و بى اساس, اسراف, سرمستى و شهوت پرستى نوروز رفته اند, و در این رهگذر بیشترین فسادها و گناهان در این ایام رخ مى دهد و... قطعا نوروز از این زاویه, نه تنها مبارک نخواهد بود, بلکه نامبارک و پلید و مایه فحشا و منکرات است, و از این رو, مورد سرزنش است و از نگاه هر خردمند, نامحمود است, و روایات و گفتار علمایى که آن را از امور دوران جاهلیت دانسته اند, در مورد این گونه امور منفى است. ولى روایاتى که بیان گر ستایش نوروز است, بر همین اساس مورد نیکوداشت علماى بزرگ و مراجع تقلید مى باشد, به دلیل توجه به مراسم مثبت و جنبه هاى مفیدى است که در نوروز انجام مى گیرد; مانند نظافت, پوشیدن لباس نو, همگامى با تحولات طبیعت و ایجاد دیگرگونى در خود, و فراگیرى درس خداشناسى و معادشناسى از رویش سبزه در بهار, که به راستى زمین و زمان, و درختان و هوا و فضا, با طراوت و نشاط بهارى گویى همه جشن گرفته اند و هر کدام به زبانى از ستودگى و نشاط نوروز و آغاز بهار سخن گفته و مبارک باد مى گویند.
بنابراین, نوروز همگام با نسیم بهارى, و شکوفه هاى درختان, و زنده شدن زمین, و جوانه زدن گیاهان, و در کنار آن, صله رحم, دید و بازدید, خانه تکانى, بهداشت و نظافت, و آشتى افرادى که مدت ها با هم قهر بوده اند و... داراى جهات مثبتى است که هر خردمندى آن را مى پسندد.

نوروز; رستاخیز طبیعت

نوروز, نخستین روز بهار است, نخستین روز سبزترین فصل سال, سرآغاز زنده شدن زمین و شکوفایى ها و وزیدن نسیم دل انگیز بهارى, و چهچهه مرغان; همه چیز در بهار, نشان گر نشاط و طراوت است و حتى باد شفابخش بهارى نوید زندگى تازه مى دهد, و به گفته مولوى در مثنوى:
گفت: پیغمبر به اصحاب کبار
تن مپوشانید از باد بهار
آنچه با برگ درختان مى کند
با تن و جان شما آن مى کند
و به گفته سعدى:
که تواند بدهد میوه رنگین از چوب
یا که باشد که برآرد گل صد برگ از خار
این همه نقش عجب بر در و دیوار وجود
هر که فکرت نکند نقش بود بر دیوار
ارغوان ریخته بر درگه خضراى چمن
چشمه هایى که در او خیره بماند ابصار
کوه و دریا و درختان همه در تسبیح اند
نه همه مستمعان فهم کنند این اسرار
آفرینش همه تنبیه خداوند دل است
دل ندارد که ندارد به خداوند اقرار
خبرت هست که مرغان سحر مى گویند
کآخر اى خفته سر از بالش غفلت بردار
بهار, درس خداشناسى و معادشناسى و تحول و رشد و تکامل است, اگر انسان ها از این طبیعت زیبا, درس بیاموزند, در حقیقت اعتقاد به رستاخیز را آموخته اند, در این صورت باید سرآغاز چنان بعثتى را روز برتر نامید و آن را جشن گرفت.

اگر مراسم نوروز, بر این اساس پى ریزى گردد, و انسانها خود را همگام و همگون با محتواى دعاى آغاز سال; که بیان گر تحول و نغمه توحیدى است, سازند که:
((یا مقلب القلوب و الابصار, یا مدبر اللیل و النهار, یا محول الحول والاحوال, حول حالنا الى احسن الحال; اى خداوندى که گرداننده قلب ها و چشم ها هستى, و تدبیر کننده نظم شب و روز مى باشى, اى دگرگون کننده حال و احوال, حال ما را به نیکوترین حال تبدیل ساز.)) قطعا نوروز براى آنها پر فایده خواهد بود.
آنان که طعم توحید را چشیده اند, در ایام دل انگیز و پرنشاط آغاز بهار به پیروى از امامان(علیه السلام) آیاتى از قرآن همچون آیه زیر را تلاوت کرده و مفاهیم آن را در اعماق جانشان دریافت مى کنند که:
((ان فى خلق السموات والارض واختلاف اللیل والنهار لایات لاولى الالباب;(15) همانا در خلقت آسمان ها و زمین و آمد و شد شب و روز, قطعا نشانه هایى براى صاحبان اندیشه است.))
هرگاه در مراسم نوروز, انسان ها به دنبال چنین مفاهیم سازنده و لذت بخشى بروند, قطعا, چنین روزى مبارک است, ولى اگر از این ایام سوء استفاده شود و به جاى مراسم سازنده, به خرافات روى آورند, مراسمى; مانند چهارشنبه سورى, سیزده بدر, و یا فال گوش ایستادن... روشن است, که باطل گرایى, و پناه بردن به امور پوچ و بى اساس, انسان را بى محتوا خواهد کرد, و آلوده نمودن نوروز به امور واهى, از خردورزى, دور است و باید خط بطلان بر چنین مراسمى کشید.

اسلام وقتى که ظهور کرد, در دوران جاهلیت مراسمى وجود داشت, اکثر آنها برخلاف عقل, منطق و وجدان بود, خط بطلان بر همه آنها کشید, ولى مراسمى نیز وجود داشت, مانند تحریم جنگ در چهار ماه (رجب, ذىقعده, ذىحجه و محرم) این رسم را که دربرگیرنده امنیت و آرامش است, امضا نمود, رسم دخترکشى را مردود دانست, ولى سنت دیه قتل انسان را که صد شتر بود, امضا کرد.

نوروز, مبارک, ستوده و مورد توجه امامان(علیه السلام) بود, و اختصاصى به ایرانیان ندارد, بلکه براى همه مسلمانان روز جشن و روز شگفت انگیزى است, مشروط بر این که با مراسم صحیح و سازنده همراه باشد, و از هرگونه باطل اندیشى و گناه, پرهیز گردد.
در این صورت حتى مى توان آن را ((عید)) نامید, بدان دلیل که امیرمومنان على(علیه السلام) فرمود: ((کل یوم لایعصى الله فیه فهو عید;(16) هر روزى که در آن روز گناه نشود, آن روز, روز عید است.))

پى‏نوشت‏ها:

1 ) آقا محمّد مقدّس اصفهانی، الاوائل، ص584.
2 ) علاّمه مجلسی، بحار، ج59، ص141.
3 ) جمعی از دانشمندان و نویسندگان، دائرة المعارف یا فرهنگ و هنر، ص1260.
4 ) بحار، ج59، ص92 و ج11؛ ص342.
5 ) بحار، ج12، ص43. (ماجرای شکستن بت‏ها در عصر نمرود، به دست حضرت ابراهیم، درقرآن‏سوره‏انبیاء،آیه58آمده‏است)
6 ) علاّمه مجلسی، بحار، ج41، ص118.
7 ) همان، ج59، ص92.
8 ) علاّمه طبرسی، تفسیر مجمع البیان، تفسیر قرطبی و آلوسی، تفسیر روح البیان، ذیل آیه 243 بقره.
9 ) معلّی بن خُنیس از دوستان و شیفتگان امام صادق(علیه السلام) بود، مرحوم شیخ طوسی(رحمت الله علیه) در شأن او می‏نویسد: «وَ کانَ مَحْمُودا عِنْدَهُ وَ مَضی عَلی مِنْهاجِهِ؛ معلّی، در محضر امام صادق(علیه السلام) شخص ستوده‏ای بود، و در حالی که در صراط امام صادق(علیه السلام) بود، از دنیا رفت.» و شیخ بهایی(رحمت الله علیه) می‏گوید: «اَلْحَقُّ اِنَّ مُعَلّی بن خُنَیس، مَمْدوحٌ جدّا؛ حق این است که معلّی بن خُنیس حقیقتا مورد ستایش است.» علاّمه علیاری، بهجة الآمال، ج7، ص48) از گفتنی‏ها این که: داوود بن علی، فرماندار مدینه، به فرمان عبداللّه سفّاح (اوّلین خلیفه عبّاسی) معلّی بن خُنیس را دستگیر کرد و به او گفت: «فهرست شیعیان را به من بده.» معلّی نام آنها را فاش نساخت، و با قاطعيّت گفت: اگر شیعیان، زیر قدم‏هایم باشند، قدمم را برنمی‏دارم، داوود فرمان داد گردن او را زدند، و پیکر مطهّرش را به دار آویختند، هنگامی که امام صادق(علیه السلام) از شهادت او آگاه شد، فرمود: «قطعا برای داود نفرین می‏کنم.» امام صادق(علیه السلام) مشغول نماز شد و هنوز سر از سجده بلند نکرده بود که صدای شیون بلند شد، و گفتند داود بن علی از دنیا رفت... (اقتباس از: محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج1، ص512 و 513.)
امام صادق(علیه السلام) به داوود بن علی در مورد کشتن معلّی اعتراض کرد و فرمود: «قَتَلْتَ رَجُلاً مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ؛ تو مردی از اهل بهشت را کشتی.» (علاّمه علیاری، بهجة‏الآمال، ج7،ص48)
10 ) علاّمه مجلسی، بحار، ج59، ص92.
11 ) شیخ طوسی، مصباح المتهجّد، ج2، ص591؛ محدث قمی، مفاتیح الجنان، اعمال اوّل ماه و عید نوروز.
12 ) محمد حسن رحیمیان، در سایه آفتاب، ص228 و 227.
13 ) علی رضا برازش، المعجم المفهرس لالفاظ احادیث بحارالانوار، ج26، ص19702.
14 ) علاّمه مجلسی، بحار، ج59، ص100 و 101.
15 ) آل عمران (3) آیه 190.
16 ) سيّد رضی، نهج البلاغه، حکمت 428.
منبع: ماهنامه پاسدار اسلام
ویرایش و تلخیص: آکاایران

امام صادق(ع) فرمود: ((نوروز, روزى است كه خداوند از بندگانش پيمان هايى گرفت كه تنها خداى يكتا را بپرستند, و براى او همتا قرار ندهند, و ايمان به رسولان و حجت هاى خدا و امامان(ع) بياورند, و روزى است كه كشتى نوح(ع) بر كوه جودى نشست...)) و نيز از آن حضرت نقل شده است كه فرمود: ((نوروز همان روزى است كه ابراهيم خليل(ع) بت هاى قومش را ـ كه در آن روز براى شركت در مراسم جشن از شهر خارج شده بودند ـ شكست.))  نوروز, پيش از اسلام پيش از اسلام, نخستين روز بهار را عيد و جشن ملى به شمار مى‌آوردند و از آن به ((عيد باستانى)) ياد مى كردند. به عقيده بعضى نخستين كسى كه از ((نوروز)) تجليل كرد, و آن روز را عيد ملى شمرد, جمشيد بود.(1) جمشيد بر سراسر جهان تسلط يافت, و سرزمين ايران را آباد كرد, و اسباب كارها و امور, در نوروز براى او تكميل و موزون گرديد, از اين رو اين روز, آغاز سال عجم گرديد.(2) جمشيد پسر تهمورث, از شاهان افسانه اى پيش از تاريخ ايران (قبل از مادها) است. روزى كه او بر تخت سلطنت نشست, اولين روز بهار بود; آن را ((نوروز)) خواند و جشن گرفت. جمشيد مدتى طولانى سلطنت كرد, تا آن كه مغرور شد و خود را خداى جهان ناميد. سرانجام ضحاك با همكارى و هميارى مردم, او را از سلطنت خلع كرد, و روزى در كنار درياى چين او را ديد, و با اره, دو نيمش كرد(3) و به زندگى سلطه جويانه اش پايان داد. بنا به روايتى, امام صادق(ع) فرمود: ((نوروز, روزى است كه خداوند از بندگانش پيمان هايى گرفت كه تنها خداى يكتا را بپرستند, و براى او همتا قرار ندهند, و ايمان به رسولان و حجت هاى خدا و امامان(ع) بياورند, و روزى است كه كشتى نوح(ع) بر كوه جودى نشست...))(4) و نيز از آن حضرت نقل شده است كه فرمود: ((نوروز همان روزى است كه ابراهيم خليل(ع) بت هاى قومش را ـ كه در آن روز براى شركت در مراسم جشن از شهر خارج شده بودند ـ شكست.))(5) مجوسيان نيز از قديم, به نوروز اهميت مى دادند و در آن روز به همديگر تبريك مى گفتند و براى همديگر هديه مى فرستادند. هم چنين گفته اند: در عصر خلافت اميرمومنان على(ع), مجوسيان چند ظرف نقره كه در آن ((شكر)) ريخته بودند, در نوروز به آن حضرت هديه كردند, آن حضرت هديه آنها را پذيرفت و ((شكر)) ها را بين ياران خود تقسيم كرد, و آن ظروف را به عنوان جزيه (ماليات سرانه آنها) قبول كرد.(6) بنابر همان روايت امام صادق(ع), حادثه شگفت زنده شدن هزاران نفر از بنى اسرائيل قبل از اسلام ـ به فرمان خدا كه در آيه 243 بقره به آن اشاره شده است ـ در نوروز رخ داده است:(7) كه در يكى از شهرهاى شام, بر اثر رواج بيمارى طاعون, بسيارى مردند. اين بيمارى در حقيقت مجازاتى از طرف خدا براى آنها بود, زيرا رهبر الهى شان آنها را به جهاد با دشمن فرا خوانده بود, ولى آنها سرپيچى كرده بودند. در اين ميان هزاران نفر (طبق پاره اى روايات, ده هزار يا هفتاد هزار يا هشتاد هزار نفر) به بهانه گريز از طاعون, از شهر خارج شدند, و پس از فرار, در خود احساس قدرت و استقلال نمودند و با ناديده گرفتن اراده الهى, و چشم دوختن به عوامل طبيعى, دچار غرور شدند, خداوند آنها را نيز در همان بيابان با همان بيمارى نابود ساخت. ساليانى گذشت, و حضرت حزقيل(ع) ـ يكى از پيامبران بنى اسرائيل ـ از آن جا عبور مى كرد, و از خدا خواست كه آنها را زنده كند, خداوند دعاى او را اجابت كرد. آن روزى كه آنها زنده شدند, نوروز بود.(8) از مجموع اين مطالب به دست مىآيد كه نوروز, قبل از اسلام, روز محترم و خاصى بود, و با پيدايى رخدادهايى در آن روز كه غالبا مثبت بوده اند بر اهميت و شهرت آن افزوده شد.  نيكو داشت نوروز پس از اسلام پس از اسلام نيز طبق پاره اى روايات, از اين روز تجليل شده است. هم چنين بروز رخدادهايى مهم موجب افزايش عظمت و احترام آن شده است. در حديث ((معلى بن خنيس))(9) از امام صادق(ع) ـ كه علامه مجلسى مى گويد آن را در كتب معتبر ديده است ـ به چند رخداد بزرگ در نوروز, بعد از اسلام اشاره شده است, از جمله فرمود: ((و هو اليوم الذى نزل فيه جبرئيل على النبى(ص), و هو اليوم الذى حمل فيه رسول الله(ص) اميرالمومنين(ع) على منكبه حتى رمى اصنام قريش من فوق البيت الحرام فهشمها, و كذلك ابراهيم, و هو اليوم الذى امر النبى اصحابه ان يبايعوا عليا بامره المومنين, و هو اليوم الذى وجه النبى عليا(ع) الى وادى الجن يإخذ عليهم البيعه له, و هو اليوم الذى بويع لاميرالمومنين(ع) فيه البيعه الثانيه, و هو اليوم الذى ظفر فيه باهل النهروان, و قتل ذوالثديه, و هو اليوم الذى يظهر فيه قائمنا و ولاه الامر و هو اليوم الذى يظفر فيه قائمنا بالدجال, فيصلبه على كناسه الكوفه, و ما من يوم نيروز, الا و نحن نتوقع فيه الفرج, لانه من ايامنا و ايام شيعتنا, حفظته العجم, و ضيعتموه إنتم; نوروز روزى است كه: 1ـ جبرئيل بر پيامبر نازل شد; 2ـ پيامبر(ص), على(ع) را بر دوش خود گرفت, تا على(ع) بت هاى قريش را از بالاى خانه كعبه فرو ريزد. هم چنين ابراهيم(ع) در چنين روزى بت ها را شكست; 3ـ پيامبر(ص) به اصحاب خود امر كرد (در روز غدير خم) با على(ع) به عنوان اميرمومنان, بيعت كنند; 4ـ پيامبر(ص) على(ع) را به ((وادى جنيان)) فرستاد, تا از آنها در پذيرش اسلام و پيامبر(ص) بيعت بگيرد; 5 ـ در چنين روزى (بعد از مرگ عثمان) براى خلافت حضرت على(ع) بيعتى دوباره شد; 6ـ در چنين روزى على(ع) (در عصر خلافتش) در جنگ نهروان بر خوارج پيروز شد, و مخدج ذوالثديه (سردمدار خوارج) را كشت; 7ـ در چنين روزى قائم ما (عج) و صاحب امر از پرده غيب, آشكار مى شود; 8ـ در چنين روزى قائم ما (عج) بر دجال (طاغوت خودكامه عصر) پيروز مى گردد, و او را در ميدان كناسه كوفه به دار مى كشد; 9ـ هيچ نوروزى بر ما نمى گذرد, مگر اين كه ما در آن روز اميد فرج قائم(عج) را داريم, زيرا آن روز, از روزهاى ما و از روزهاى شيعيان ما است, عجم ها آن را پاس داشتند, ولى شما (عرب ها) آن را تباه ساختيد)).(10) چنان كه گفته آمد پديدار شدن نه رخداد بسيار بزرگ, پس از ظهور اسلام موجب عظمت و پاسداشت نوروز شده است. عالم بزرگ و مجتهد سترگ, بنيانگذار حوزه علميه نجف اشرف, شيخ طوسى (متوفاى سال 460 هـ.ق) در كتاب ((المصباح المتهجد)) از معلى بن خنيس روايت مى كند كه امام صادق(ع) فرمود: ((هرگاه نوروز فرا رسيد, در آن روز غسل كن, و پاكيزه ترين لباس ها را بپوش, و با بهترين عطرها خود را خوشبو نما, و در اين روز روزه بگير, و پس از انجام نافله نمازها, و پس از نماز ظهر و عصر, دو نماز دو ركعتى (به نيت نماز نوروز) بخوان; در نماز اول, در ركعت اول پس از حمد, ده بار سوره قدر, و در ركعت دوم پس از حمد, ده بار سوره كافرون را بخوان, و در نماز دوم, در ركعت اول, پس از حمد, ده بار سوره توحيد, و در ركعت دوم پس از حمد, ده بار سوره ناس و سوره فلق را بخوان, و پس از نماز, سجده شكر به جاى آر, و در اين سجده, دعاى زير را بخوان, كه در اين صورت خداوند گناهان پنجاه سال تو (يا پنج سال تو) را (اگر با شرايط باشد) مى بخشد)). آن دعا اين است: ((اللهم صل على محمد و آل محمد, الاوصيإ المرضيين, و على ارواحهم و اجسادهم[ ((...دعا در مفاتيح الجنان, ذكر شده است]. در نوروز اين فراز از دعا را بسيار برخوان: ((يا ذاالجلال والاكرام.))  نوروز; رستاخيز طبيعت نوروز, نخستين روز بهار است, نخستين روز سبزترين فصل سال, سرآغاز زنده شدن زمين و شكوفايى ها و وزيدن نسيم دل انگيز بهارى, و چهچهه مرغان; همه چيز در بهار, نشان گر نشاط و طراوت است و حتى باد شفابخش بهارى نويد زندگى تازه مى دهد, و به گفته مولوى در مثنوى: گفت: پيغمبر به اصحاب كبار تن مپوشانيد از باد بهار آنچه با برگ درختان مى كند با تن و جان شما آن مى كند و به گفته سعدى: كه تواند بدهد ميوه رنگين از چوب يا كه باشد كه برآرد گل صد برگ از خار اين همه نقش عجب بر در و ديوار وجود هر كه فكرت نكند نقش بود بر ديوار ارغوان ريخته بر درگه خضراى چمن چشمه هايى كه در او خيره بماند ابصار كوه و دريا و درختان همه در تسبيح اند نه همه مستمعان فهم كنند اين اسرار آفرينش همه تنبيه خداوند دل است دل ندارد كه ندارد به خداوند اقرار خبرت هست كه مرغان سحر مى گويند كآخر اى خفته سر از بالش غفلت بردار  بهار, درس خداشناسى و معادشناسى و تحول و رشد و تكامل است, اگر انسان ها از اين طبيعت زيبا, درس بياموزند, در حقيقت اعتقاد به رستاخيز را آموخته اند, در اين صورت بايد سرآغاز چنان بعثتى را روز برتر ناميد و آن را جشن گرفت. اگر مراسم نوروز, بر اين اساس پى ريزى گردد, و انسانها خود را همگام و همگون با محتواى دعاى آغاز سال; كه بيان گر تحول و نغمه توحيدى است, سازند كه: ((يا مقلب القلوب و الابصار, يا مدبر الليل و النهار, يا محول الحول والاحوال, حول حالنا الى احسن الحال; اى خداوندى كه گرداننده قلب ها و چشم ها هستى, و تدبير كننده نظم شب و روز مى باشى, اى دگرگون كننده حال و احوال, حال ما را به نيكوترين حال تبديل ساز.)) قطعا نوروز براى آنها پر فايده خواهد بود. آنان كه طعم توحيد را چشيده اند, در ايام دل انگيز و پرنشاط آغاز بهار به پيروى از امامان(ع) آياتى از قرآن همچون آيه زير را تلاوت كرده و مفاهيم آن را در اعماق جانشان دريافت مى كنند كه: ((ان فى خلق السموات والارض واختلاف الليل والنهار لايات لاولى الالباب;(15) همانا در خلقت آسمان ها و زمين و آمد و شد شب و روز, قطعا نشانه هايى براى صاحبان انديشه است.)) هرگاه در مراسم نوروز, انسان ها به دنبال چنين مفاهيم سازنده و لذت بخشى بروند, قطعا, چنين روزى مبارك است, ولى اگر از اين ايام سوء استفاده شود و به جاى مراسم سازنده, به خرافات روى آورند, مراسمى; مانند چهارشنبه سورى, سيزده بدر, و يا فال گوش ايستادن... روشن است, كه باطل گرايى, و پناه بردن به امور پوچ و بى اساس, انسان را بى محتوا خواهد كرد, و آلوده نمودن نوروز به امور واهى, از خردورزى, دور است و بايد خط بطلان بر چنين مراسمى كشيد. اسلام وقتى كه ظهور كرد, در دوران جاهليت مراسمى وجود داشت, اكثر آنها برخلاف عقل, منطق و وجدان بود, خط بطلان بر همه آنها كشيد, ولى مراسمى نيز وجود داشت, مانند تحريم جنگ در چهار ماه (رجب, ذىقعده, ذىحجه و محرم) اين رسم را كه دربرگيرنده امنيت و آرامش است, امضا نمود, رسم دختركشى را مردود دانست, ولى سنت ديه قتل انسان را كه صد شتر بود, امضا كرد. نوروز, مبارك, ستوده و مورد توجه امامان(ع) بود, و اختصاصى به ايرانيان ندارد, بلكه براى همه مسلمانان روز جشن و روز شگفت انگيزى است, مشروط بر اين كه با مراسم صحيح و سازنده همراه باشد, و از هرگونه باطل انديشى و گناه, پرهيز گردد. در اين صورت حتى مى توان آن را ((عيد)) ناميد, بدان دليل كه اميرمومنان على(ع) فرمود: ((كل يوم لايعصى الله فيه فهو عيد;(16) هر روزى كه در آن روز گناه نشود, آن روز, روز عيد است.))  پى نوشتها: 1 ) آقا محمد مقدس اصفهانى, الاوائل, ص584. 2 ) علامه مجلسى, بحار, ج59, ص141. 3 ) جمعى از دانشمندان و نويسندگان, دائره المعارف يا فرهنگ و هنر, ص1260. 4 ) بحار, ج59, ص92 و ج;11 ص342. 5 ) بحار, ج12, ص43. (ماجراى شكستن بت ها در عصر نمرود, به دست حضرت ابراهيم, درقرآن سوره انبيإ,آيه58آمده است) 6 ) علامه مجلسى, بحار, ج41, ص118. 7 ) همان, ج59, ص92. 8 ) علامه طبرسى, تفسير مجمع البيان, تفسير قرطبى و آلوسى, تفسير روح البيان, ذيل آيه 243 بقره. 9 ) معلى بن خنيس از دوستان و شيفتگان امام صادق(ع) بود, مرحوم شيخ طوسى(ره) در شإن او مى نويسد: ((و كان محمودا عنده و مضى على منهاجه; معلى, در محضر امام صادق(ع) شخص ستوده اى بود, و در حالى كه در صراط امام صادق(ع) بود, از دنيا رفت. )) و شيخ بهايى(ره) مى گويد: ((الحق ان معلى بن خنيس, ممدوح جدا; حق اين است كه معلى بن خنيس حقيقتا مورد ستايش است.)) علامه عليارى, بهجه الامال, ج7, ص48) از گفتنى ها اين كه: داوود بن على, فرماندار مدينه, به فرمان عبدالله سفاح (اولين خليفه عباسى) معلى بن خنيس را دستگير كرد و به او گفت: ((فهرست شيعيان را به من بده.)) معلى نام آنها را فاش نساخت, و با قاطعيت گفت: اگر شيعيان, زير قدم هايم باشند, قدمم را برنمى دارم, داوود فرمان داد گردن او را زدند, و پيكر مطهرش را به دار آويختند, هنگامى كه امام صادق(ع) از شهادت او آگاه شد, فرمود: ((قطعا براى داود نفرين مى كنم.)) امام صادق(ع) مشغول نماز شد و هنوز سر از سجده بلند نكرده بود كه صداى شيون بلند شد, و گفتند داود بن على از دنيا رفت... (اقتباس از: محمد بن يعقوب كلينى, اصول كافى, ج1, ص512 و 513.) امام صادق(ع) به داوود بن على در مورد كشتن معلى اعتراض كرد و فرمود: ((قتلت رجلا من إهل الجنه; تو مردى از اهل بهشت را كشتى.)) (علامه عليارى, بهجه الامال, ج7,ص48) 10 ) علامه مجلسى, بحار, ج59, ص92. 11 ) شيخ طوسى, مصباح المتهجد, ج2, ص;591 محدث قمى, مفاتيح الجنان, اعمال اول ماه و عيد نوروز. 12 ) رشيد الدين ابن شهر آشوب طبرسى, مناقب آل ابى طالب, ج4, ص318و319. 13 ) محمد حسن رحيميان, در سايه آفتاب, ص228 و 227. 14 ) على رضا برازش, المعجم المفهرس لالفاظ احاديث بحارالانوار, ج26, ص19702. 15 ) علامه مجلسى, بحار, ج59, ص100 و 101. 16 ) آل عمران (3) آيه 190. 17 ) سيد رضى, نهج البلاغه, حكمت 428.  منبع:ماهنامه پاسدار اسلام منبع: خبرگزاري فارس

آثار و فواید صلوات

صلوات و درود بر آن پیامبر خدا(ص)، افزون بر این که نشانه ایمان و لازمه آن است، بلکه بر اساس آیات و روایات عامل برای جلب محبت آن حضرت و خشنودی وی و در نتیجه خشنودی و رضایت و محبت الهی است؛ چرا که هرکه می خواهد محبوب خداوند شود باید نخست محبوب پیامبر(ص) شود (آل عمران، آیه ۱۳) و ابراز ارادت و عشق به آن حضرت(ص) بوسیله صلوات، راهی برای دست یابی به این مقصد و مقصود است.

براساس روایات آثار و فواید دنیوی و اخروی و نیز مادی و معنوی فراوانی برای صلوات است. از جمله آن فواید می توان به این نمونه ها اشاره کرد:

۱٫ بخشش گناهان: بخشش گناهان، یکی از آثار صلوات است. امام علی بن موسی(ع) می فرماید: کسی که توان چیزی را ندارد که با آن گناهانش را بپوشاند، باید فراوان بر محمد و آل محمد صلوات بفرستد؛ زیرا صلوات، گناهان را نابود می کند. (وسایل الشیعه ، ج۷، ص۴۹۱) همچنین وقتی از امام صادق(ع) سؤال شد که ثواب صلوات چیست، فرمود: خارج شدن از گناه، سوگند به خدا چنان خواهد بود که گویا تازه از مادر متولد گردیده است. (وسایل الشیعه!، ج۷، ص۴۹۱، ابواب الذکر، باب ۲۴، حدیث ۳)

۲٫ برآورده شدن حاجات: مرحوم کلینی به سند خود از معاویه بن عمار و از ابی عبدالله(ع) نقل می کند: کسی که صد مرتبه بگوید: «یا رب صل علی محمد و آل محمد» خداوند صد حاجت او را برآورده می سازد؛ سی حاجت وی را در دنیا و باقی آن را در آخرت. (اصول کافی، ج۲، ص ۱۶۴)

۳٫ اجابت دعا: از مهم ترین آثار صلوات، به اجابت رسیدن دعاهاست. مرحوم کلینی در اصول کافی از هشام بن سالم و وی از ابی عبدالله(ع) حکایت می کند که فرمود: دعاها همواره پشت حجابها باقی می ماند، مگر اینکه بر محمد و آل محمد صلوات فرستاده شود. (همان، ص۰۶۴)

چه بسیارند انسانهایی که دعا می کنند، ولی دعای آنان در پیشگاه خداوند به اجابت نمی رسد. شاید یکی از علتهایش این باشد که دعاها را با صلوات بر محمد و آل محمد، نمی آرایند. ابن کثیر عالم اهل سنت، روایتی را که ابوداود آن را صحیح می داند چنین نقل می کند: روزی رسول خدا(ص) شنید (دید) که مردی در نمازش (پس از نمازش) دعا می کند ولی نه خدا را به عظمت یاد می کند و نه بر محمد صلوات می فرستد، به او و دیگران فرمود: هنگامی که یکی از شما می خواهد نماز به پا دارد، (بعد از نماز) نخست خداوند را به عظمت و ثنا یاد کند، سپس بر نبی او صلوات بفرستد، آن گاه هرچه می خواهد دعا نماید. (الدمشقی، اسماعیل بن کثیر، تفسیرالقرآن العظیم، ج ۶، ص ۴۸۲)

۴- زینت مجلس: یکی دیگر از فواید صلوات این است که صلوات، زینت و آرایش مجالس است، سیوطی با سندی که به عایشه منتهی می گردد، می گوید: «زینوا مجالسکم بالصلاه علی النبی(ص)». (السیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج ۵، ص ۹۰۴)

هم چنین از آثار دیگر صلوات می توان به موارد زیر اشاره کرد: صلوات بر محمد و آل محمد گناهان را از بین می برد. (بحارالانوار، ج ۱۹، ص ۸۴)

- صلوات در نزد خداوند همانند تسبیح و تهلیل و تکبیر است. (همان)

- هیچ عملی در روز جمعه، افضل از صلوات نیست. (همان، ص ۱۵)

- با ذکر صلوات، انسان از گناهانش بیرون می رود. (همان، ص ۵۵)

- ذکر صلوات، افضل از آزادی بندگان است. (همان، ص ۷۵)

- هیچ چیز از ذکر صلوات بر محمد و آل محمد برتر نیست. (همان)

- ذکر صلوات، سپری از آتش جهنم است.(همان، ص ۸۵)

- خداوند در برابر ذکر صلوات برای فرستنده آن، هزار حسنه می نویسند. (همان)

- فرستنده صلوات، مورد شفاعت قرار خواهد گرفت. (همان، ص ۳۶)

- خداوند برای فرستنده صلوات، صدحاجت برآورده می سازد که هفتاد حاجت از حاجت های دنیا و سی نیاز از نیازهای آخرت است. (همان ص ۹۵)

- فرستند ه صلوات، از همنشینان پیامبر در عالی ترین درجات بهشت است. (همان)

- صلوات، از بین برنده نفاق و دورویی است. (همان)

- فرستادن صلوات، سبب ایجاد نور در قبر می شود. (همان، ص ۰۷)

- صلوات، وسیله تقرب به خدا است. (تفسیر نورالثقلین، ج ۴، ص ۳۰۳)

- صلوات بر محمد و آل محمد در بین نماز ظهر و عصر، برابر با هفتاد رکعت نماز است. (سفینه البحار، ج ۱، ص ۹۴)

- با ذکر صلوات، فراموش شده ها به یاد می آید. (همان)

- کسی که پس از نماز صبح و بعداز نماز ظهر بر محمد و آل او صلوات بفرستد، از دنیا نمی رود، مگر اینکه امام زمان(عج) را ببیند. (همان)

- فرستادن صلوات، سبب توانگری و زدودن فقر از انسان و جامعه می شود. (مجله کوثر، ش ۰۵، ص ۷۳۱).

- فرستادن صلوات، سبب دفع و رفع تشنگی در روز قیامت می شود.

لسّلام علیکِ أیّتها الصّدّیقة الشّهیدة

شهادت مظلومانه و جانسوز دخت رسول الله، أمّ الائمة النجباء، صدیقه کبرى؛ شهیده راه ولایت و امامت؛ حضرت فاطمه زهرا(سلام‌اللَّه‌علیها) بر فرزند داغدارش امام زمان(عج) ونائب برحقش مقام معظم رهبری وارادتمندان آن حضرت تسلیت باد.

حضرت فاطمه‏ ى زهرا عليهاالسلام يك نام رسمى داشت كه همان فاطمه مى ‏باشد. اين نام را پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم هنگام تولد به امر خداوند براى دخترش برگزيد.

معنای اسم فاطمه      
فَطَمَ- فِطاماً فَطْماً الولدَ: فصله عن الرضاع.
در لغت وقتى طفل از شير گرفته مى‏شود، مى‏گويند: فَطَمَ الولدَ.
«فاطمه وصفى است از مصدر فطم. و فطم در لغت عرب به معنى بريدن، قطع كردن و جدا شدن آمده است. اين صيغه كه بر وزن فاعل معنى مفعولى مى‏ دهد، به معنى بريده و جدا شده است.

فاطمه (س)و دوستانش از آتش بازگرفته شده‏ اند.
ولى شيرين‏ترين تفسير از علت نامگذارى فاطمه‏ ى زهرا عليهاالسلام رواياتى است كه مى‏ گويد «فاطمه ‏ى زهراء عليهاالسلام» «فاطمه» ناميده شد، زيرا شيعيان آن حضرت، از آتش جهنم بازگرفته شده‏ اند.
عن الرضا عن آبائه عليهم‏ السلام قال رسول‏ اللَّه صلى اللَّه عليه و آله:
«يا فاطمة! أتدرين لم سميتِ «فاطمة»؟ قال على عليه‏ السلام: لِمَ سمّيتْ؟ قال: لانها فطمتْ هى و شيعتها من النار؛
امام رضا عليه‏ السلام از اجدادش نقل مى‏ فرمايد: پيامبر صلى اللَّه عليه و آله فرمود: اى فاطمه! آيا مى‏دانى كه چرا «فاطمه» نام گرفتى؟ اميرالمؤمنين عليه‏ السلام عرضه مى‏ دارند: شما بفرماييد چرا فاطمه، «فاطمه» ناميده شده است. پيامبر صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: زيرا «فاطمه عليهاالسلام» و شيعيان فاطمه از آتش جهنم بازگرفته شده‏ اند و به آتش نخواهند رفت.»

یـافـاطمـه از تـو دل بـریدن سخت است

پـا از سرکـوی تـو کشیـدن سـخت است

بـــر زائــــر تــــو کــه از ره دور آیــــد

برگشـتن وقـبر تـو نـدیـدن سـخت است

برگرفته از نور ولایت

اعتقاد:

اهالی روستایی تصمیم گرفتن که برای نزول باران دعا کنند روزی که تمام اهالی

برای دعا در محل جمع شدند٬فقط یک پسر بچه با چتر آمده بود٫این یعنی اعتقاد

اعتماد:

اعتماد را می توان به احساس یک کودک یک ساله تشبیه کرد

٬وقتی که شما او را به بالا پرتاب می کنید٬او می خندد...چرا که یقین دارد

 که شما او را خواهید گرفت٬این یعنی اعتماد  

تو را از مرگ می‌ترسانند! و چه نادانند آنهایی که فکر می‌کنند می‌توانند عاشقان شهادت را از عشقشان بترسانند!

چند راهکار زیبا برای تعجیل در فرج یوسف زهرا

۱) بیاییم هر روز به ایشان سلام کنیم.* ۲) هر روز برای سلامتی ایشان صدقه بدهیم *۳ )خواسته ها و حاجتهایمان را اول به امام زمان بگوییم و به او متوسل شویم *۴ ) برای سلامتی ایشان هر روز چند آیه با معنی بخوانیم* ۵ ) به دیگران یاد بدهیم .

سردار شهید شوشتری

دیروز از هر چه بود گذشتیم،امروز از هر چه بودیم …!! آنجا پشت خاکریز بودیم و اینجا در پناه میز …!! دیروز دنبال گمنامی بودیم و امروز مواظبیم ناممان گم نشود …!! آنجا(جبهه)بوی ایمان میداد و این جا ایمانمان بو !! می دهد…!! الهی : نصیرمان باش، تا بصیر گردیم . بصیرمان کن تا از مسیر برنگردیم و آزادمان کن تا اسیر نگردیم…

هرکجا سلطان بود دورش سپاه و لشکر است

                                پس چرا سلطان خوبان بی سپاه ولشکر است

باخبر باشید ای چشم انتظاران ظهور

                                         بهترین سلطان عالم از همه تنهاتر است

اللهم عجل لولیک الفرج

حسین ابن علی(ع) را منتظرانش شهید کردند مواظب باشیم ما منتظر واقعی امام زمانمان باشیم

یاعلی

شاهکار آفرینش دادار حیدر است

نفس ووصی احمد مختار حیدراست

وقت نبرد وحمله جلودار حیدر است

استاد بی نظیر علمدار حیدراست

فرمانروای لشکر ایثارحیدراست

شیر خدا وفاتح خیبر حیدر است

************************** 

صاحب لوای عرصه محشر بجز توکیست

یار وانیس قلب پیمبر به جز توکیست  

یعنی به شهر علم نبی در به جز توکیست

در کائنات نقطه پرگار حیدر است

*****************

افتاده ای اگر که زپا یا علی بگو

خواهی شوی از غصه رها یا علی بگو

شاهی اگر تویا گدا یا علی بگو

موسی همیشه وقت دعا یا علی بگو

حتی تو هم رسول خدا یا علی بگو

زیرا که اسم اعظم دادار حیدر است

آن لحظه که لب به دعاوا کند علی

صدها گره از کارمادلم وا کند علی

با یک اشاره زنده مسیحا کند علی

درد دل شکسته مداوا کند علی

باشد نگاه رحمتی بر ما کند علی

در مشکلات چاره هر کار حیدر است